سنگ راوی خاموش داستان خلقت است. انسان هایی که خواسته اند از مرز زمان بگذرند و آثار آنها از نسلی به نسل دیگر گذر کند، سنگ را به خدمت گرفته اند. کشور ما نیز با تاریخچه کهن خود آوردگاه بناهای منحصر به فرد تاریخی جهان می باشد که هویت فرهنگی و هنری اعصار گذشته ما را به نمایش می گذارد. بشر با پیشرفت علم و صنعت و شناخت زیبایی، رنگ و دیگر ویژگی های جالب سنگ، از آن استفاده بهینه کرده است.

انسان از سنگ برای زینت بخشیدن به محیط زندگی و علاوه بر آن برای ساختن مجسمه، پیکره، سنگ قبر، صنایع دستی، کف و نمای داخلی و خارجی ساختمان ها، پله ها، قرنیزها، سنگفرش خیابان ها، محوطه ها، رویه میزها، کابینت های آشپزخانه و غیره استفاده می کند. امروزه رشد جمعیت و توسعه کشور به دنبال آن ضرورت پاسخگویی به نیاز فزاینده مسکن و احداث مجتمع های مسکونی، اداری و صنعتی، اهمیت اکتشاف و بهره برداری از سنگ های ساختمانی، تزئینی و نما را دو چندان کرده است. از طرف دیگر این معادن همچون دهها ماده معدنی دیگر از قبیل مس، سرب، روی، آهن، منگنز، زغال سنگ و ... در صدور مواد غیرنفتی و ارزآوری جایگاه خاصی یافته است و در نتیجه لزوم توجه به این بخش روز به روز ضروری تر می نماید.

از آن‌جا که برگزاری سمپوزیوم مجسمه در ایران تجربه‌ای کاملاً نوپاست، ارایه مطلبی درباره نحوه برگزاری سمپوزیوم‌های معتبر جهان می‌تواند راهگشا باشد. آن‌چه در زیر می‌خوانید گزارشی است از چگونگی برگزاری سمپوزیوم سنگ در چین «تیان جین»، که نوشته یکی از شرکت‌کنندگان است.

یک سمپوزیوم مجسمه، رویای هر مجسمه‌ساز است که به حقیقت می‌پیوندد. مجسمه‌ساز در سرتاسر دنیا سفر می‌کند. سخت کار می‌کند. مجسمه‌های یادمانی می‌سازد، به او احترام می‌گذارند، و در آخر با پاداش نقدی خود به خانه باز می‌گردد. سمپوزیوم سنگ نوعی هنر اجرا «performance» است؛ هیچ‌چیز نمی‌تواند انسان را تا این حد خجالت‌زده کند که در حضور تماشاگران با چکش روی دست خود بکوبد و هیچ چیز نمی‌تواند به اندازه حس خوب دریافت پاسخ، از سوی جماعتی که نسبت به هنر بی‌تفاوت یا بی‌علاقه به نظر می‌رسند، رضایت‌بخش باشد. سمپوزیوم مجسمه را می‌توان چنین خلاصه کرد: مجسمه در حضور عموم، در مدت زمان تعریف شده و توسط هنرمندانی که دعوت و انتخاب شده‌اند خلق می‌شود؛ مجسمه‌ها معمولاً در محل برگزاری به طور دایم باقی می‌مانند و مجسمه‌سازان پاداشی نقدی دریافت می‌کنند، ضمن آن که برگزارکننده هزینه‌های اقامت ایشان را تقبل می‌کند.

ایران یکی از کشور هایی است که هنرمندان زیادی را در خود پرورانده است .هنر مندانی که با حوصله بسیار واز سر ذوق وسلیقه ، از مواد طبیعی اطراف خود  شاهکار های هنری زیبایی خلق کرده اند  . از میان فرهیختگان بیشمار این سرزمین ،هنرمندانی وجود دارند  که از دل سنگ سخت و خشن ،اثر زیبا و پر شکوهی را می آفرینند، که هر بیننده ای را به تحسین وا می دارد.آثاری که بر روی  کتیبه های سنگی  ،پایه های  ستون در  بناهای مختلف ،احجام سنگی (گاه به شکل حیوان وگاه به صورت ظرفی کاربردی ) وهمینطور سنگهای بر جای مانده بر روی قبور ، که در اعصار مختلف قابل رویت است.

ساخت احجام سنگی یکی از رشته های زیبا و متنوع صنایع دستی است .حجم سازی یا مجسمه سازی ، یعنی آفرینش شکل سه بعدی بیانگر . بنابر این حجم مهمترین عنصر در طرح یک مجسمه محسوب می شود . احجام سنگی ممکن است به صورت  همه جانبی یا به صورت نقش بر جسته باشد . مجسمه همه جانبی شکلی است مستقل و جدا که فضایی را اشغال کرده ، ولی نقش بر جسته به زمینه ای متصل است و یا کمابیش از آن بیرون آمده است

تاریخچه

تاریخچه ساخت احجام سنگی به زمانهای خیلی دور بر می گردد ، به زمانی که آدمیان برای ساخت ابزارهای زندگی ویا انجام  اعمال مذهبی خود به ساخت  ظروف و مجسمه های سنگی ( بت های سنگی)  روی آوردند.در حفاریهای تپه یحیی واقع در کرمان، بتی سنگی به دست آمد که پیشینه عمر این هنر را به 4500پیش از میلاد برمی گرداند .

با توجه به نمونه های بسیار زیبایی که از این هنر در استان قزوین موجود است ، می توان گفت که هنر ساخت

يكي از  کهن ترین و قابل احترام ترین هنرهاوپیشه های ایران سنگ تراشی سنتی است. معنی واژه حجاری در فرهنگ بزرگ سخن اینگونه آمده؛ شغل سنگ تراشی، شئ یا سطح سنگی که با کندن یا تراشیدن آن نقش و نگاری بر رویش ایجاد شده است.(نقش برجسته در سنگ)در این هنر-صنعت هنرمند کار خود را با توده ای از ماده جامد (مثلا یک قطعه سنگ ) آغاز می کند و در روند کاستن از توده مزبور به شکل مورد نظرش می رسد .از این هنر برای تزئین دیوارهای مساجد ، آرامگاهها ، سر ستونها و یا ساخت کتیبه های سنگی بر سر در بناها استفاده می کنند .

تاریخچه 

از گذشته های دور مردم این سرزمین ابزار زیادی با سنگ می ساختند . با گذشت زمان استفاده از سنگ تنها محدود به ساخت اشیاء کاربردی نشد وسنگ تراشی به هنری تزئینی تبدیل شد . یکی از این هنر ها ، هنر حجاری است که به  صورت نقش برجسته روی سنگ در تزئینات معماری بناهای مختلف کاربرد داشته است .

حکاکی به معنی کنده کاری روی سطوح مختلف سنگی ، با استفاده از ابزارهای مکانیکی برای ایجاد نقشهای مورد نظر می باشد  . حک کردن نقشی بر روی سنگ به وسیله ابزارهایی مثل قلم های مختلف که گاهی کاملاً دست ساز می باشد هنری بسیار زیبا و ارزنده است ، که در گروه صنایع دستی سنگی قرار دارد .

تاریخچه

يکی دیگر از هنرهای زیبایی صنایع دستی حکاکی روی سنگ است . قبل از اختراع خط و با شروع غارنشینی، انسان ها برای انتقال پیام و رساندن منظور خود شکل هایی روی سنگ حک می کردند و اینگونه با هم ارتباط برقرار می کردند. به مرور با اختراع خط، تراش سنگ برای تهیه وسایل مورد احتیاج به کار گرفته شد.

 در گذشته از این هنر برای حک کردن نقشی بر روی مهرها و انگشترهایی که هم جنبه کاربردی و هم جنبه زینتی داشت بسیار استفاده می شد.

چیدن و چسباندن سنگ‌های رنگارنگ لایه شده برای ایجاد طرح و نقش با ابزار برش و سایش را معرق‌کاری سنگ می‌گویند. معرق سنگ  صنایع دستی ای است که در آن  قطعه های کوچک سنگ ومانند آنها را بر اساس طرح ونقشه قبلی کنار هم و بر روی یک سطح می چسبانند تا طرحی کامل به دست آورند . در معرق هر جز قسمتی از کل است .  از معرق سنگ برای تزئینات قسمتهای از بنا مانند  کف ، دیوار و همچنین انواع سطوح مانند صفحه میز استفاده می‌شود. معرق سنگ بیشتر بر سطوح تخت و گسترده اجرا می‌شود.

تاریخچه

یکی از هنر های زیر مجموعه صنایع دستی سنگی هنر معرق سنگ است .به درستی  مشخص نیست که این هنر از چه زمانی در ایران رواج یافته است ولی به طور تقریبی می توان گفت همزمان بارونق هنرموزائیک سنگ در ایران رشته معرق سنگ هم که از جهاتی شبیه به موزائیک سنگ است رواج یافت.

 در استان قزوین  نمونه ای که از روی آن بتوان قدمت این هنر را در این شهر تخمین زد یافت نشده است .اما در عصر حاضر استادکاران و هنرمندان چیره دستی در این زمینه در شهر قزوین مشغول فعالیت هستند.امروزه از این هنر برای تزئینات داخلی بناهای مدرن شهری استفاده بسیار می شود .

همان چيدمان منظم يا نامنظم قطعات مختلف سنگ كه به صورت پازل  در كنار هم چيده شده باشند . در فرهنگ بزرگ سخن آمده؛ موزائیک نوعی مصالح ساختمانی معمولا به شکل چهار گوش با ضخامت کم که با ماسه سیمان و خرده سنگ ساخته می شود و برای پوشاندن کف ساختمان و یا تابلو های تزئینی به کار می رود .البته نوعی موزائیک فرنگی نیز وجود دارد که موزائیکی است که در آن  سنگهای تزئینی به کار می رود .

اين هنر از جهاتي شبيه به هنر معرق سنگ مي باشد .موزائیک سنگ هنری است که با سیمان کردن قطعات کوچک یک ماده سخت و رنگی مثلا مرمر یا سنگهای نیمه قیمتی بر روی یک پایه ساخته می شود .

در اين هنر بيشتر سنگها يا به شكل چهار گوش ویا  كله قندي  است و همینطور اشكال هندسي نامنظم ديگر كه بعد از شكستن يك سنگ بزرگ به دست می آید .

 هنر مشبك قدمتي ديرينه دارد. از زماني كه انسانهاي اوليه از غارنشيني به صحرا نشيني روي آوردند و از سنگ براي خود چهار ديواري ساختند، براي روشنايي داخل كلبه پنجره اي از پوست حيوان، چوب، برگ يا سنگي كه سوراخ سوراخ شده بود، تعبيه كردند. بدين ترتيب ضمن جلوگيري از ورود سرما تا حدي روشنايي كلبه را تامين كردند. كم كم اين سوراخ ها به اشكال هنري تبديل شد. امروزه آثار مشبك را بر درها،‌منابر،‌امام زاده ها، مساجد،پنجره ها و ظروف سنگی  می توان مشاهده کرد .آثاری که هنرمند مشبک کار با مهارت وذوق وسلیقه خود به طرز زیبایی خلق کرده است. یکی از نمونه های زیبای این هنر در استان قزوین در امامزاده اباذر وجود دارد داخل امامزاده اباذر ، درسمت راست درب ورودی، پنجره سنگی بسیار جالبی دیده می‌شود که به صورت مشبک و با طرح‌های ستاره‌ای و شش ضلعی طراحی شده است.همچنین در موزه هنر وپایداری(خانه میریانزاده) در چهار سوی حیاط راه پله ای سنگی وجود دارد، که با مشبک سنگ تزئین شده است

ساخت احجام سنگی یکی از رشته های زیبا و متنوع صنایع دستی است .حجم سازی یا مجسمه سازی ، یعنی آفرینش شکل سه بعدی بیانگر . بنابر این حجم مهمترین عنصر در طرح یک مجسمه محسوب می شود . احجام سنگی ممکن است به صورت  همه جانبی یا به صورت نقش بر جسته باشد . مجسمه همه جانبی شکلی است مستقل و جدا که فضایی را اشغال کرده ، ولی نقش بر جسته به زمینه ای متصل است و یا کمابیش از آن بیرون آمده است